Il piccolo Hans - anno XX - n. 79/80 - aut./inv. 1993-1994

16 Cfr. Zacchia, Quaestiones medico legales, cit., II, p. 553: «Quae conclusio adeo accepta est, ut non magis difficile credat propendentia maris genitalia intro remeare posse, quam eadem intus latentia foras prosiliret». 17 Martius, De doctrina promiscua liber, cit., pp. 160-161: «Vulva sive matrix est in mulieribus instrumentum generandi sicut in viris mentula, quae in mulieribus quoque alio tamen [loco] posita est»; «Mentula virilis foras et muliebris intro protenditur; in sexu femineo testiculi non pendent, sicut in viro; in omnibus vero aliis conveniunt. Nam et glandem et colem et praeputium [feminae] habent, ita ut haec in matrice penero introversum constituant, ut si penis noster retrocederet, ita ut glandem ad interiora et testiculos ad exteriora pelleret matricem efficeret». L'analisi delle rassomiglianze organiche va da p. 161 a p. 163. 18 Archangelus Piccolhominus, Anatomicae praelectiones explicantes mirificam corporis humani fabricam; et quae animae vires, quibus corporis partibus, tanquam instrumentis, ad suas obeundas actiones, utantur, Romae, 1586, pp. 184-185. La lezione ottava è consacrata al tema De partibus in muliere ad procreationem accomodatis. 19 Ivi, p. 184. La formula è ripetuta alla fine della partizione: «Cum femina homo nata sit» (ivi, p. 185). Per comprendere meglio il quadro di questa proposizione è necessario ricorrere a una letteratura come quella che si esprime nel libro di Bartholomaeus Keckermannus, Systema phisicum septem libris adornatum, Dantisci, 1610. Il capitolo nono del quarto libro, che porta come titolo De homine quatenus est femina, presenta quattro teoremi che illustrano bene il problema. 20 Piccolhominus, Anatomicae praelectiones, cit., p. 184. 21 Ivi: «Omnes hae partes insunt tam in viro quam in muliere». 22 Ivi. La lunga ripartizione intitolata In muliere est penis (pp. 184-185) deve essere studiata, anche come repertorio bibliografico, da chi sia interessato a approfondire la questione dell'imputazione di un pene alla donna. 23 Ivi, p. 184. Antichi naturalisti e medici moderni «scribunt mulieres, brevi tempore (puta: horae quadratae), in viros esse commutatas. Cuius rei fidem faciunt, ex visu, auditu et testibus fide dignis. Si res ita habet, necesse est talibus mulieribus, vel penero et scrotum statim esse genita; vel uterum inversum foras esse prolapsum una cum testibus in utero in scrotum converso, conclusis. Non illud, quoniam penis et scrotum gignuntur ex semine et sanguine materno, sicuti reliquae corporis partes, sicuti de unaquaque differentes, aperte ostendimus; ergo mulieres ille idcirco in viros sunt mutatae quod, uterus foras exiliens, evaserint scrotum et collum, evaserint penero». 24 Piccolhominus, Anatomicae praelectiones, cit., p. 184. Intestazione del paragrafo: Uterus est in viro. Domanda: «An vir, naturae 87

RkJQdWJsaXNoZXIy MTExMDY2NQ==